(foto Astrid van den Berg)
Restauratie behangschildering
Bij de verduurzaming en restauratie van het Grote Huis zijn de fraaie behangschilderingen uit de eetkamer verwijderd. Ook die waren — ze zijn geschilderd door Jurriaan Andriessen aan het eind van de
achttiende eeuw — toe aan restauratie. Een uniek project dat wordt gedaan door een team van 10 restauratoren onder leiding van Astrid van den Berg en Martine Posthuma de Boer.
Eerst wordt een grondige analyse van de schilderijen gemaakt. Daarbij wordt ondermeer gebruik gemaakt van Macro-röntgenfluorescentiescanning.
'Dat is een relatief nieuwe analytische beeldtechniek waarmee de verdeling van elementen op en onder het oppervlak van schilderijen zichtbaar gemaakt kan worden. Op die manier is het (soms) mogelijk om in kaart
te brengen wélke pigmenten wáár in een schilderij gebruikt zijn', legt Astrid van den Berg uit.
Documentatie is tijdens de restauratie van groot belang, zodat inzichtelijk wordt wat er bij de behandeling is gedaan.
Daarom worden op cruciale momenten overzichtsfoto’s gemaakt door René Gerritsen (Kunst & Onderzoeksfotografie).
Op de foto hiernaast is René Gerritsen bezig met het maken van infrarood foto’s. Met die techniek zijn ondertekeningen en onderschilderingen zichtbaar te maken.
'Op 16 april kregen we bezoek van 7 studenten van de UvA. Het was een geïnteresseerde groep Master 1
studenten Conservation-Restoration in de discipline Historic Interior. We hebben veel verschillende onderwerpen met ze besproken en ze hebben een inblik gekregen in onze werkzaamheden', aldus van den Berg.
door de bloesem de boomgaard niet kunnen zien
Manpad is nu een plaatje!
Kent u de uitdrukking 'door de bomen het bos niet zien'? Dat geldt momenteel voor de boomgaard. De appelbomen staan volop in bloei, door de bloesem zie je de boomgaard niet. Het is een plaatje. Tenminste de boomgaard.
Het Grote Huis is vanwege de verduurzaming/restauratie volledig ingepakt en aan het zicht onttrokken. Maar van de boomgaard kunt u nu genieten (U hoeft voor de bloesem niet naar de Betuwe te rijden).
Loopt u komende zaterdag mee? Ook op Koningsdag is er een rondleiding die om 10.00 uur start bij de toegangspoort aan de Herenweg.
stengelloze sleutelbloem en scilla
Het voorjaar is nu echt aangebroken
Door de relatieve warmte overdag zijn diverse voorjaarsbloeiers in bloei gekomen. Zoals hier op de foto de scilla's en de stengelloze sleutelbloem. Stinzenplanten op de buitenplaats Huis te Manpad.
Loopt u een keer mee? Misschien komt u ook nog die andere inheemse primula's tegen: de slanke en de gouden sleutelbloem.
Het park ziet er nu schitterend uit en de perenbomen langs de slangenmuur beginnen in bloei te komen. Voordat u het weet is de bloeiperiode al weer voorbij.
de boomgaard.
Inboeten in de boomgaard
In de grote boomgaard staat een groot aantal laag-, half- en hoogstamappelbomen. Enkele bijna honderd jaar oud, maar het grootste deel is circa 25 jaar aangeplant.
Alles volgens een vastgesteld patroon waarvan er van iedere variëteit twee bomen zijn aangeplant.
Afgelopen maand zijn er nieuwe appelbomen ingeboet. Een aantal bomen was door vraat van reeën of hazen doodgegaan en op die opengevallen plekken zijn nieuwe aangeplant.
In afwijking van voorgaande aanplant zijn nu ook enkele 'nieuwe' appelrassen gebruikt.
Bijvoorbeeld het appelras Topaz: die levert een heerlijke friszoete appel, geel-rood van kleur. Het bijzondere van deze soort is dat deze resistent is voor appelschurft, en andere gevaren waaraan een appelboom zo al kan lijden.
overkapping
Er wordt hard gewerk!
Elke veertien dagen wordt er verslag gedaan over de werkzaamheden aan het grote huis. Inmiddels is het huis helemaal ingepakt en is de overkapping gereed. Zo kan er ook bij minder goed weer doorgewerkt worden. Niet dat het heel erg warm is, maar wind en regen hebben zo minder invloed.
En dat is noodzakelijk omdat het hele dak eraf gaat. Op de foto liggen de dakpannen nog op het dak, maar die zijn inmiddels ook al verwijderd.
Daarnaast vordert het werk aan de ramen en kozijnen gestaag, waarbij de verrotte delen worden verwijderd.
Ook de stenen trappen krijgen een grote onderhoudsbeurt.
Boerencrocus
Hoort u de lijster al zingen?
De zang van de zanglijster is één van de kenmerken dat het voorjaar in aantocht is. Een ander kenmerk is de bloei van de boerencrocus of de sneeuwklokjes, en van die laatste heeft het Huis te Manpad duizenden!
Gaat u een keer mee op een wandeling om ze te zien? Vanaf zaterdag 1 februari begint het excursieseizoen weer.
Leifruit als immaterieel erfgoed
De techniek van fruitbomen snoeien in allerlei leivormen is een eeuwenoude praktijk die vermoedelijk al sinds de Middeleeuwen wordt toegepast.
Het is ontstaan in Europa, met name in kloostertuinen en paleistuinen, waar monniken en tuinlieden methoden ontwikkelden om fruitbomen in beperkte ruimtes
te laten groeien en hun opbrengst te maximaliseren.
De techniek werd verder verfijnd en populair in Frankrijk en Italië. Vooral in de tuinen van kastelen zoals Versailles werden leibomen gebruikt als onderdeel van de geometrische tuindesigns.
Leifruitbomen waren niet alleen functioneel, maar ook een esthetisch element in formele tuinen.
Het Gilde van Tuinbazen wil graag meer aandacht voor de ambachtelijke techniek van het kweken en snoeien van leifruit. Daarvoor worden er dit jaar twee Leifruitdagen georganiseerd.
De eerste is in de bloesemperiode.
Op zaterdag 1 maart bent u van harte welkom op Huis te Manpad voor een rondleiding door de boomgaard. Tuinbaas Bas van der Hengst en zijn vader
Fred (de vroegere tuinbaas van Manpad) kunnen u alles vertellen over de toegepaste technieken. Een tweede wereldleifruitdag wordt in september georganiseerd op de openmonumentendag.
Wilt u alles weten over leifruit?
Meld u dan aan voor een excursie via de e-mail: wereldleifruitdag -apestaartje -huistemanpad.nl. De wandelingen starten om 10, 11, 12 of 13.00 uur. Vertrek is bij de toegangspoort aan de Herenweg.
Geef in uw e-mail tevens aan op welk tijdstip u wilt meelopen.
Op een tiental plekken in Nederland wordt uitleg gegeven over de techniek van leibomen snoeien. Kijk op Leifruitdagen
Vliegende schoorstenen
Om het dak goed te kunnen repareren, ook in de wintermaanden, wordt er een gigantisch scherm geplaatst over het grote huis.
Daarvoor moesten de vier grote schoorstenen weggetakeld worden (en kunnen die gelijk ook een opknapbeurt krijgen). Dat is deze week gebeurd.
Het is maar goed dat de Sinterklaastijd al geweest is, anders zag het er niet goed uit voor de bewoners van Huis te Manpad.
Wie werkt er aan de verbouwing?
Zo'n omvangrijk project als het verduurzamen van het Grote Huis doe je niet in je eentje.
Een trits van gerenommeerde bedrijven is bij deze klus betrokken. Van loodgieter en schilder, tot steigerbouwer en architecten.
Vandaag is het 'bouwbord' geplaatst. Helaas is er te weinig plek voor alle deelnemende organisaties. De opdrachtgever is de Stichting Huis te Manpad.
De Aannemer
De hoofdaannemer van het project is aannemingsbedrijf Nico de Bont BV uit Vught, onderdeel van TBI Holdings.
Bij het bedrijf, opgericht in 1960 door Nico de Bont en zijn vijf zonen, werken bijna 100 mensen en het is gespecialiseerd in renovatieprojecten.
Het was of is betrokken bij diverse grote en landelijk bekende projecten in Nederland,
zoals de Domtoren van Utrecht, het Monument op de Dam en het gebouw van de Tweede Kamer op het Binnenhof in Den Haag.
'Het is onze missie om monumentaal erfgoed te behouden voor de toekomst', stelt het bedrijf op haar website. 'We geloven erin dat monumenten moeten leven.
Anders vergaan ze. Vitaal leven in monumenten vraagt op haar beurt weer om hedendaags comfort en om lage energielasten.
Zodat gebruikers en eigenaren hun monumenten blijven omarmen.'
In de regio Zuid-Kennemerland heeft het bedrijf gewerkt aan de renovatie en uitbouw van het Stedelijk Gymnasium in Haarlem.
Uitvoerder bij het project Manpad is Koen van der Eng.
Start renovatie/verduurzaming
Met groot genoegen kondigt het bestuur van de Stichting Huis te Manpad de start aan van een omvangrijk renovatie- en restauratieproject om het Huis te Manpad toekomstbestendig te maken.
Het is een enorm project dat globaal uiteenvalt in drie categorieën: het huis, het interieur en de restauratie van de beroemde behangschildering van Jurriaan Andriessen. In de afgelopen jaren zijn er met hulp van vele specialisten en met diverse instanties uit binnen- en buitenland verschillende plannen ontwikkeld. Een klein voorbeeld: om de verloren gegane functionaliteit van de schuiframen terug te brengen, wordt gelijktijdig de isolatiewaarde verhoogd. Maar zo zijn er tientallen items te noemen. Verduurzaming wordt in dit project met hoofdletters geschreven.
Nu de eerste, benodigde vergunningen verleend zijn, kan het werk beginnen. Daarvoor zijn landelijke specialisten op het gebied van monumentale restauratie uitgekozen. Het project gaat naar verwachting circa 12 maanden duren.
Plaatsing vleermuiskasten
Ter voorbereiding op een ingrijpende renovatie van Huis te Manpad in 2025 zijn er afgelopen zomer vleermuiskasten geplaatst rond het Grote Huis en de koetshuizen.
Uit onderzoek door het ecologisch bureau Blom Ecologie BV blijkt dat er mogelijk vier soorten vleermuizen de gebouwen - bijvoorbeeld in de spouwmuren - als kraam- dan wel als zomerverblijf gebruiken. Het gaat om de gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, laatvlieger en gewone grootoorvleermuis.
Nu hebben vleermuizen ieder hun specifieke wensen wat huisvesting betreft. Vandaar dat er verschillende soorten kasten geplaatst zijn.
Om ze te verleiden tot een verhuizing staan de kasten binnen een straal van 50 meter van de bebouwing.
Het aantal geplaatste tijdelijke voorzieningen - 24 kasten - is ruim afgestemd op het verwachte aantal vleermuizen:
ze kunnen kiezen waar ze willen verblijven en ze zullen geen verdere last ondervinden van de geplande werkzaamheden.
Ook zweefvliegen zijn goede bestuivers
Langs de meest oostelijke dwarsmuur in de boomgaard van Manpad staan de bramenstruiken in bloei. Zachtrose bloemen schitteren in het zonlicht en trekken allerlei insecten aan.
Niet alleen de honingbijen van de imker, of de hommels en andere wilde bijen, maar ook deze zweefvlieg.
Deze Grote Narcisvlieg (Merodon equestris) ziet er kleurrijk uit. En door de lange beharing zou je haast denken dat het een hommel is. Maar een hommel heeft lange antenne's en deze vlieg niet.
Zweefvliegen worden onderschat als het om bestuiving van bloemen gaat. Dus ook zweefvliegen hebben onze aandacht nodig. De naam narcisvlieg heeft te maken dat de larven in bloembollen leven.
Gerestaureerde zonnewijzer terug in functie
De herkomst van de natuurstenen zonnewijzer is niet geheel duidelijk. Een familielid van Van Lennep heeft de zonnewijzer in 1982 in de moestuin van de buitenplaats gezien. Naar aanleiding daarvan is de zonnewijzer in 1987 beschreven door de heren Booda en Van Rhijn, beide toen lid van de zonnewijzerkring. Naderhand is de zonnewijzer in de kelder van het huis beland.
Daar lag hij jarenlang te verstoffen. Maar recent kreeg de zonnewijzer, na een grondige restauratie, weer een prominente plek in het park.
Lees alles over de zonnewijzer in de pdf.
Perzikboom in bloei
Dat een bloeiende perzik een aandachtstrekker is, weet ook deze solitaire bij. Hij heeft zich verschanst in een perzikbloem en kijkt net over de rand naar de fotograaf.
Op de foto wil hij eigenlijk niet, zijn intentie is om een vrouwelijke wildebij te versieren. Zij komt niet speciaal voor hem, maar voor de nectar en het stuifmeel. De donkerroze bloeiende perzikboom staat langs de slangenmuur in de boomgaard en is een echte eye-catcher.
Solitaire bijen leven niet in een kolonie. De vrouwelijke bij maakt zelf een nest dat bestaat uit verschillende cellen, zoekt voedsel én een partner. Vervolgens legt ze een bevrucht eitje in een cel.
Meer informatie over het interessante leven van de wilde bijen is te vinden op de wildebijen website. Daar staat ook informatie hoe u solitaire bijen kunt helpen, door nestgelegenheid en (inheemse) voedselplanten in de tuin te zetten.
Het hek is terug op de dam!
Op woensdag 13 maart heeft de Heemsteedse loco-burgemeester Eveline Stam tijdens een feestelijke bijeenkomst het 'oude, nieuwe' hek dat toegang geeft tot de 'overtuin' officieel geopend.
Tien jaar geleden werd de Stichting Huis te Manpad weer eigenaar van het grondgebied tegenover de buitenplaats, aan de andere zijde van de Herenweg. Toen, dankzij de welwillende verkoop door de Stichting Nelis-van Dril, voorkwam Stichting Huis te Manpad onderbreking van de monumentale zichtas, die de buitenplaats zo kenmerkt.
Het grondgebied aan de andere zijde van de Herenweg was jarenlang in gebruik als bollenland, en die functie heeft het nog steeds. De toegang tot het gebied loopt via een dam en werd ooit afgesloten door een monumentaal hek. Dat hek - het stond jarenlang bij Het Oude Slot in Heemstede - heeft nu weer zijn oorspronkelijke standplaats.
De restauratie en plaatsing is financieel mogelijk gemaakt door een bijdrage van de J.D. Ruigrok Stichting, Dinamo fonds en de Gemeente Heemstede.
Mooie lente!
De winterakonieten zijn uitgebloeid, en de bloei van het sneeuwklokje loopt ook al op zijn eind. Maar gelukkig zijn er nog genoeg andere planten die in het vroege voorjaar in bloei komen.
Op de strook met kale grond voor de slangenmuur in de boomgaard staat dit kleine plantje te bloeien. Uit een bladrozet komen diverse bloemstengels. De witte, kleine bloemen lijken uit acht bloemblaadjes te bestaan. Maar als je goed kijkt: het zijn er vier die diep ingesneden zijn.
En daarmee voldoet Draba verna aan de familie van de kruisbloemige. Vroegeling is de Nederlandse naam.
Vroegeling behoort tot de zogenaamde winterannuellen. De plant overwintert als rozet, bloeit in het vroege voorjaar. En in de droge, hete zomer is de plant verdwenen. De zaadjes beginnen pas aan het begin van de herfst te kiemen. Dus voor de tuinbaas geldt het advies: nog even niet schoffelen.
Beleef de lente eens op een wandeling op Huis te Manpad want er bloeien nog veel meer voorjaarsplanten op de buitenplaats.